Wysoka gorączka, ostre bóle mięśniowe, silne zmęczenie, suchy kaszel to jedne z charakterystycznych objawów grypy. Sezonowa epidemia grypy jak co roku przypada na okres jesienno-zimowy. Jest to choroba układu oddechowego, silnie zakaźna. Jej powikłania obejmują dużo szerszy obszar, mogą być bardzo niebezpieczne i prowadzić nawet do śmierci. Czy można uchronić się zatem przed wirusem grypy?
Dlaczego i dla kogo grypa jest niebezpieczna?
Powikłania po grypie dotyczą wielu obszarów. Należą do nich np.:
- zapalenie płuc, oskrzeli, oskrzelików
- zapalenie tchawicy, krtani
- zaostrzenie astmy i POChP
- zapalenie ucha środkowego
- angina paciorkowcowa
- zespół Guillaina – Barrégo
- zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia
- sepsa
Narażeni są wszyscy, ale w szczególności osoby starsze >65r.ż., osoby z obniżoną odpornością, otyłe, przewlekle chorujące (m.in. choroby układu oddechowego, cukrzyca i inne choroby metaboliczne, choroby wieńcowe), dzieci do 5 r.ż., kobiety w II i III trymestrze ciąży.
Jak uniknąć zarażenia grypą?
Zasady ogólne są wszystkim bardzo dobrze znane. Przez ostatnie dwa lata zdążyliśmy zapoznać się z nimi szczególnie mocno. Mają one na celu ochronę przed kontaktem z wirusami zakaźnymi. Zaleca się:
- często myć ręce
- kichać w chusteczki lub w zgięcie łokciowe tak, aby nie przenosić wydzieliny na dłonie, którymi często dotykamy twarzy
- unikać dotykania oczu, nosa i ust rękami, którymi dotykaliśmy np. klamek, poręczy, pieniędzy
- unikać przebywania w zatłoczonych miejscach (szczególnie w czasie nasilenia sezonu grypowego), ewentualnie zakrywać wtedy nos i usta maseczką ochronną
- zachować dystans od osoby z objawami choroby
- pozostać w domu w przypadku objawów choroby (okres zaraźliwości trwa 1-7 dni)
- prowadzić zdrowy styl życia (dieta, aktywność fizyczna, sen)
- wietrzyć często pomieszczenia
- szczepić się
Szczepionka przeciwko grypie
Ten ostatni podpunkt w powyższym akapicie, choć na końcu, jest jednym z najważniejszych. Szczepionka przeciwko grypie jest najskuteczniejszą ochroną przed zachorowaniem. Nie gwarantuje ona 100% odporności, jednak zmniejsza (aż o 70-90%) ryzyko zachorowania na grypę o ciężkim przebiegu oraz uniknięcia jej groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Jest to szczególnie ważne dla osób z grup ryzyka. Obecnie stosowane szczepionki przeciwko grypie są tetrawalentne (tzn. zawierają antygeny przeciwko 4 szczepom wirusa). Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w sezonie epidemicznym 2021/2022 szczepionki zawierają dwa szczepy typu A (A/H1N1 i A/H3N2) oraz dwie linie wirusa grypy typu B (Victoria i Yamagata). Wśród dostępnych w Polsce szczepionek przeciwko grypie wyróżnia się dwa rodzaje:
- Żywe – antygenami są atenuowane (osłabione) wirusy. Podawane donosowo.
* Fluenz Tetra – dla dzieci i młodzieży od 24 miesiąca życia. Nie zaleca się stosowania
w okresie ciąży.
- Inaktywowane – antygenami są rozszczepione wiriony uzyskane z 4 wirusów grypy lub zawierające antygeny powierzchniowe 4 wirusów. Podawane domięśniowo lub podskórnie.
* Vaxigrip Tetra – dla dzieci od 6. miesiąca życia, dorosłych oraz kobiet w ciąży (w każdym okresie ciąży, z zaznaczeniem, że więcej badań udokumentowano w II i III trymestrze ciąży)
* Influvac Tetra – j.w.
* Fluarix Tetra – j.w.
Wirusy grypy charakteryzuje wysoka łatwość mutacji, dlatego też szczepionki przeciw grypie są szczepionkami sezonowymi. Ich skład eksperci WHO dostosowują do prognozowanej sytuacji epidemicznej na świecie po dogłębnych analizach i badaniach przeprowadzanych każdego roku. Cykl wyboru szczepów, które mają być użyte w szczepionce, obejmuje izolację wirusa grypy z próbek pobranych od osób chorych, następnie jego identyfikację oraz analizę genetyczną. 142 krajowych ośrodków ds. grypy na całym świecie wysyła każdego roku ponad 8 000 szczepów wirusa grypy do głównych laboratoriów ds. grypy (ang. WHO Collaborating Centres). Powyższe informacje wraz z wynikami określającymi poziom odporności populacji mierzonej liczbą przeciwciał na poszczególne szczepy wirusa grypy, są podstawą doboru szczepów wirusa grypy, które znajdą się w składzie szczepionki. Wybierane są szczepy, co do których istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że mogą być przyczyną zachorowań na grypę w danym sezonie. Swoista odporność wykształca się w ciągu 2–3 tygodni po podaniu szczepionki i utrzymuje się przez 6–12 miesięcy. Z tych dwóch powodów szczepienie należy powtarzać co roku.
Piśmiennictwo:
- Ministerstwo Zdrowa, Szczepienia na grypę, pacjent.gov.pl, 03.11.2021, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/szczepienia-na-grype, dostęp: 15.12.2021
- dr n. farm. M. Stolarczyk, Co warto wiedzieć o szczepieniach przeciwko grypie?, apteka-melissa.pl, 28.10.2020, https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/co-warto-wiedziec-o-szczepieniach-przeciwko-grypie,619.html, dostęp: 15.12.2021
- Prasek, Grypa. Co warto wiedzieć o chorobie?, medicover.pl, https://www.medicover.pl/choroby/grypa/, dostęp: 15.12.2021
- Jakie szczepionki przeciw grypie są dostępne w Polsce w sezonie 2020/2021?,
- szczepienia.info, 01.12.2021, https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-szczepionki-przeciw-grypie-sa-dostepne-w-polsce-w-sezonie-2019-2020/, dostęp: 15.12.2021
- Jakie są rodzaje szczepionek?, szczepienia.info, 09.12.2021, https://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-sa-rodzaje-szczepionek-2/, dostęp: 15.12.2021
- Z jakiego powodu szczepionki przeciw grypie będą dostępne w sezonie 2019/2020 nieco później?, szczepienia.info, 07.09.2019, https://szczepienia.pzh.gov.pl/z-jakiego-powodu-szczepionki-przeciw-grypie-beda-dostepne-w-sezonie-2019-2020-nieco-pozniej/, dostęp: 15.12.2021
- Astra Zeneca, Aneks I Charakterystyka Produktu Leczniczego, astrazeneca.pl, 23.07.2021, https://www.astrazeneca.pl/content/dam/az-pl/SPC/SPC_Fluenz_Tetra_2021-07-23.pdf, dostęp: 15.12.2021
- Mylan, Charakterystyka Produktu Leczniczego, rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl, 08.2021, file:///C:/Users/Apteka/Downloads/Charakterystyka-37540-2021-08-11-789_OLI-2021-08-12%20(2).pdf, dostęp: 15.12.2021
- Sanofi, Charakterystyka Produktu Leczniczego, rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl, 08.2021, file:///C:/Users/Apteka/Downloads/Charakterystyka-35346-2021-08-16-790_OLI-2021-08-17%20(1).pdf, dostęp: 15.12.2021
- GlaxoSmithKline, Charakterystyka Produktu Leczniczego, pl.gsk.com, 08.2021, https://pl.gsk.com/media/7205/fluarix-tetra-chpl-ii-61-19_08_2021.pdf, dostęp: 15.12.2021
