Kilkanaście lat temu wirus A/H1N1v odpowiedzialny za świńską grypę okazał się przyczyną  pandemii. Czy w dzisiejszych czasach choroba jest nadal niebezpieczna dla człowieka?

AH1N1 – czyli wirus świńskiej grypy 

Wirus AH1N1 stanowi podtyp wirusa grypy typu A, który jest odpowiedzialny za tradycyjną grypę sezonową. Wiriony AH1N1 osiągają wielkość między 40 a 120 nanometrami. Nazwa wirusa jest związana z jego budową – patogen zawiera dwa rodzaje protein hemaglutyniny typu 1 oraz neuraminidazę typu 1 (H1N1). Materiał genetyczny wirusa to RNA charakteryzujący się ujemną polarnością i składający się z 8 segmentów.

Początkowo wirus AH1N1 wywoływał groźną chorobę zakaźną u zwierząt hodowlanych (świń), ale w wyniku licznych mutacji genetycznych patogen okazał się być niebezpieczny również dla ludzi. Prawdopodobną przyczyną byłą wymiana informacji genetycznej pomiędzy różnymi typami wirionów (ludzkimi, ptasimi i świńskimi). Efektem tego było nie tylko zwiększenie ryzyka transmisji wirusa ze zwierzęcia na człowieka. Choroba, która w przeszłości przeważnie rozwijała u osób mających bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami, nagle okazała się rozprzesstrzeniać drogą kropelkową pomiędzy ludźmi. 

Jakie są objawy świńskiej grypy?

Większość pacjentów z potwierdzoną infekcją wirusem świńskiej grypy nie borykała się z ciężkim przebiegiem choroby. W przeważającej liczbie przypadków symptomy były niezwykle podobne do typowej grypy sezonowej:

• kaszel
• dreszcze 
• gorączka
• zmęczenie
• brak apetytu
• dolegliwości bólowe gardła
• ból o charakterze mięśniowo-stawowym i uczucie łamania w kościach

Niemniej jednak trudno zaprzeczyć, że dzieci i osoby starsze są szczególnie narażone na ryzyko ewentualnych powikłań dotyczących przeważnie układu oddechowego. Przeważnie były to mniej lub bardziej nasilone zmiany zapalne w obrębie płuc, którym niekiedy towarzyszyły napady duszności. Do grupy ryzyka należy też zaliczyć kobiety w ciąży oraz osoby z chorobami współistniejącymi, które mogą rzutować na efektywności pracy układu odpornościowego.

Jak leczyć świńską grypę?

Podobnie jak w przypadku innych infekcji wirusowych, tak sam i w kwestii świńskiej grypy dużą rolę odgrywa przestrzeganie podstawowych zasad związanych z higieną. Regularne mycie i dezynfekcja rąk za pomocą specjalnych środków biobójczych pozwala w dużej mierze zmniejszyć szansę zakażenia AH1N1. Ponadto poleca się zadbać o zdrową i zróżnicowaną dietę oraz unikać skupisk społecznych, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, czyli sezonie zwiększonej zachorowalności na grypę i inne infekcje układu oddechowego.

W przypadku grypy sezonowej wykorzystuje się leki z grona inhibitorów neuraminidazy – oseltamiwir i zanamiwir. Niestety w przypadku wirusa świńskiej grypy wspomniane preparaty mogą okazać się nieskuteczne, zwłaszcza w poważniejszych formach infekcji. AH1N1 wykazuje bowiem dużą oporność na działanie wspomnianych środków farmakologicznych, co stanowi efekt wcześniej wspomnianych mutacji wirusa. Preparaty mogą być pomocne w łagodzeniu części dolegliwości.

Jedną z opcji zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia. Szczepionki na grypę sezonową dostępne w Polsce to:

• wirosomalne – Infexal V
• inaktywowane z rozszczepionym wirionem – Begrivac, Fluarix, ID Flu, Vaxigrip
• inaktywowane podjednostkowe zawierające antygeny powierzchniowe – Optaflu 
• podjednostkowe z izolowanymi antygenami powierzchniowymi – Agrippal, Influvac

Warto pamiętać, że w trakcie epidemii świńskiej grypy polski rząd odmówił sprowadzenia szczepionek przeciwko AH1N1. Powodem była obawa związana z bezpieczeństwem stosowania tych preparatów – jedna ze szczepionek (Pandemrix) okazała się zwiększać szansę rozwoju nieuleczalnej narkolepsji wśród zaszczepionych.

Bibliografia:

1. Tokarska K., Zając K. „Wirus A/H1N1, czyli jak walczyć ze świńską grypą.” w: Acta Uroboroi – W Kręgu Epidemii II red. M. Dąsal, SKN Uroboros, Wrocław 2019: 65-74.
2. Płusa T. „Współczesne problemy w leczeniu chorych zakażonych wirusem grypy.” Forum Medycyny Rodzinnej 2010, 4(2): 91-96.
3. https://www.mp.pl/szczepienia/specjalne/221171,narkolepsja-i-szczepienie-przeciwko-grypie-pandemicznej